Nazewnictwo w świecie whisky

Słowniczek

ABV

– (alcohol by volume) – zawartość czystego alkoholu w roztworze wyrażona w procentach np. 43%.

Alembik

– miedziany zbiornik lub kocioł destylacyjny używany do destylacji whisky. Posiada on kształt cebuli, rożne destylarnie posiadają alembiki o różnym kształcie co ma wpływ na smak whisky.

Angel's share

– utrata destylatu poprzez odparowywanie z beczki w trakcie leżakowania. Uzależniona od klimatu, w Szkocji wynosi ok. 2% rocznie, w Indiach ok. 10% rocznie.

Batch Distillation

– proces destylacji prowadzonej partiami, wsadami, przeciwny do destylacji ciągłej. Każda partia może zatem być lekko odmienna od poprzednie.

Blended whisky

– whisky mieszana, powstająca w wyniku połączenia whisky single malt z single grain. Single malt tworzona jest z jęczmienia, single grain z pszenicy lub kukurydzy. Proporcje nie są narzucone definicją, wystarczy przysłowiowa łyżka od herbaty single malt, aby finalny produkt nazwać whisky blendowaną czy mieszaną.

Blended Malt

– jeszcze niedawno odmiana whisky znana jako “vatted malt”, będąca mieszanką dwóch lub więcej single malt.

Brzeczka

– słodki płyn powstał w wyniku wypłukania cukru gorącą wodą ze słodu jęczmiennego.

Butt

– beczka o pojemności 500 l, używana do maturacji whisky.

Cask

– nazwa ogólna beczki, bez względu na jej pojemność, w której przechowywany jest destylat podczas dojrzewania.

Cask strength (C.S.)

– określenie mocy whisky, która została zabutelkowana z naturalną mocą beczki, bez rozcieńczania to standardowych 40% lub 43%.

Column still

– znana również jako Coffey, Patent still, destylacja ciągła.

Chill - filtering

– proces filtrowania whisky na zimno, mający na celu oczyszczenie jej z tzw. estrów kwasów tłuszczowych, które przy przetrzymywaniu butelki w niskiej  temperaturze mogą powodować mętnienie płynu.

Coffey still

– opatentowany w 1830 roku przez inspektora podatku akcyzowego Aeneas’a Coffey’a kocioł destylacyjny, który zrewolucjonizował produkcję whisky. Znany również jako Column lub Patent Still, umożliwił produkowanie dużych ilości whisky dużo szybciej i taniej niż tradycyjny alembik, przyczyniając się do rozwoju whisky blendowanej.

Draff

– pozostałość w kadzi po zakończonym procesie zacierania, czyli mieszania zmielonego jęczmienia z gorącą wodą, w celu ekstrakcji cukru. Słodka woda po schłodzeniu przepompowywana jest do kadzi fermentacyjnych, pozostały osad, bogaty w proteiny stanowi doskonałą karmę dla bydła.

Dram

– miara szkockiej whisky nieokreślonej wielkości. Dramming był nieoficjalną praktyką, oferowania pracownikom destylarni w czasie przerw w pracy odpowiedniej ilości alkoholu.

Dunnage

– tradycyjny magazyn do przechowywania beczek z whisky, zbudowany z kamienia, oraz podłogi pokrytej popiołem i ziemią.

Dumping

– opróżnianie zawartości beczki do specjalnego zbiornika przed butelkowaniem.

Eau-de-vie

– dosłownie “woda życia”.

Finish

– proces finiszowania whisky jest stosunkowo nowy. Zasadniczo, po podstawowym okresie leżakowania o określonym rodzaju beczki np. po Bourbonie, whisky jest przelewana do innej, w której uprzednio dojrzewał odmienny rodzaj alkoholu, np. Porto czy Madeira.

Grist

– zmielony słód jęczmienny, gotowy do procesu zacierania, czyli mieszania z gorącą wodą.

Hogshead

– często kolokwialnie nazywana “hoggie”, popularny rozmiar beczki do przechowywania whisky, o pojemności 250 l.

Malt

– jęczmień przygotowany w odpowiedni sposób do produkcji whisky, poprzez jego namaczanie w wodzie (steeping), kiełkowanie i przerywanie kiełkowania wysoką temperaturą w odpowiednich piecach. Celem tego zabiegu jest przełamanie ścianek komórki ziarna, aby dotrzeć do magazynu skrobi i rozpocząć proces przekształcania jej w cukry, potrzebne do uzyskania alkoholu.

Malting

– proces umożliwiający rozpoczęcie kiełkowania ziaren jęczmienia, co ułatwia dotarcie do składu skrobi w ziarnie.

Maturacja

– okres dojrzewanie whisky w dębowych beczkach. Podczas tego okresu, pory znajdujące się w dębinie umożliwiają whisky interakcję z atmosferą, a destylat nabiera aromatów i koloru z drewna.

Marrying

– mieszanie różnych whiskies przed butelkowaniem, głównie w przypadku produkcji blendów.

Mash tun

– kadź zacierna, w której następuje wypłukiwanie cukru ze słodu gorącą wodą (z reguły 3 płukania, każde kolejne wodą o wyższej temperaturze od poprzedniej).

Mash

– mieszanina grist (zmielonego słodu) i wody.

Moonshine

– termin szczególnie używany w USA, określający nielegalnie destylowaną whiskey, często pod osłoną nocy, korzystając ze światła księżyca. Pora nocna minimalizowała ryzyko związane z wykryciem nielegalnego procederu.

New Make

– świeżo przedestylowana whisky, bezbarwna i o wysokiej zawartości alkoholu. Dopiero po minimum 3 latach spędzonych w dębowej beczce New make staje się whisky.

No Age Statement

– określenie  whisky, której producent nie podał jej wieku na etykiecie. Często zamiast wieku, nadaje im się nazwy, mające tłumaczyć ich odmienność np.: Auchentoshan Virgin Oak, Three Wood, Bowmore White Sand, Aberlour A’Bunadh etc.

No Chill Filtered

– whisky nie filtrowana na zimno, mogąca mętnieć w niskich temperaturach. Aby uniknąć tego zjawiska, whisky butelkuje się z mocą minimum 46%, która to moc jest wystarczająco duża, do rozpuszczania frakcji tłuszczowych, tym samym zjawisko mętnienia nie występuje.

OB

– official bottling — oficjalne edycje destylarni.

Od niezależnych

– whisky rozlewana przez niezależnych dystrybutorów.

Peating

– dorzucanie torfu do pieca w trakcie suszenia słodu, dla dodania dymnego zapachu i smaku w whisky.

Pot Still

– miedziany kocioł destylacyjny (alembik), którego kształt i rozmiar jest różny dla różnych destylarni. Różnorodność kształtów wpływa na charakter produkowanego alkoholu.

Proof

– termin określający zawartość alkoholu. Amerykańskie 100proof = 50%.

Reflux

– podczas destylacji, niektóre, cięższe frakcje alkoholu ze stosunkowo wysoką temperaturą wrzenia, zanim opuszczą aparaturę destylacyjną – skraplają się i ponownie wracają do kotła. Im większy poziom refluxu, tym lżejszy i czystszy produkt finalny.

Rye Whisky

– whisky wyprodukowana z zacieru, w skład którego wchodzi co najmniej 51% żyta. Musi ona leżakować co najmniej dwa lata w świeżo wypalonych beczkach z amerykańskiego dębu.

Saladin Box

– urządzenie służące do przemysłowej (na dużą skalę) produkcji słodu jęczmiennego w specjalnej prostokątnej rynnie, przez którą przepływa powietrze, a specjalne śmigła mieszają jęczmień.

Single Cask

– whisky pochodząca z jednej beczki. Większość butelek z whisky single malt zawiera destylat pochodzący z wielu beczek, które są ze sobą mieszane przed zabutelkowaniem. Single cask to edycja, w której liczba butelek ograniczona jest pojemnością beczki. Oferowana jest z mocą beczki i często wysoko wyceniana ze względu na swoją indywidualność.

Single Malt

– whisky jednorodna, będąca produktem jednej destylarni, nie mieszana z innym single malt lub whisky grain.

Spirit Safe

– szafka pomiarowa najczęściej miedziana ze szklanym przodem, wewnątrz którego znajdują się szklane pojemniczki zwane hydrometrami mierzące moc alkoholu, gorzelnik za pomocą “kurków” miesza spirytus z wodą, aby uchwycić moment, kiedy “serce alkoholu” zaczyna płynąć z alembika. Obecnie jest to głównie element dekoracyjny destylarni.

Tasting Glass

– kieliszek do degustacji o kształcie tulipana lub alembiku (glencairn glass), copita, spey dram itd.

Wash

– płyn na końcu procesu fermentacji, gotowy do destylacji.

WashBack

– kadź, w której dokonywana jest fermentacja.

Uisge Beatha

– również “woda życia” w języku gaelickim, pod wpływem z angielszczenia słowo przebyło drogę od słowa uiskie (ok. 1618), poprzez usky (1736) do whisky (ok. 1746).

Un—Chillfiltered

– whisky nie filtrowana na zimno (po co to się robi i co odróżnia whisky filtrowaną od nie filtrowanej o tym później nie w słowniczku).